Het verschil tussen overspannenheid en een burn-out

We ervaren stress en druk op dagelijkse basis. Door deze hoeveelheid stress kun je  verschillende mentale gezondheidsproblemen krijgen, waaronder overspannenheid en een burn-out. Hoewel deze benamingen vaak door elkaar worden gebruikt, hebben overspannenheid en een burn-out verschillende kenmerken en vragen ze een verschillende manier voor diagnose en behandeling. In dit artikel lees je hier meer over. 

Wat is overspannenheid?

Overspannenheid, ook wel bekend als een acute stressreactie, is een tijdelijke overbelasting door aanhoudende stress. Dit ontstaat wanneer de eisen en druk van het dagelijks leven te hoog worden en je coping vaardigheden om hiermee om te gaan niet voldoende zijn.

Je zenuwstelsel raakt overbelast en het zogenoemde emmertje (autonoom zenuwstelsel) loopt vol. 

Je lichaam kan op veel verschillende manieren stress ervaren en ‘aan’ staan. 

Voorbeelden hiervan zijn je zorgen maken, piekeren, analyseren en angsten die je over jezelf hebt. (bijvoorbeeld, dat je faalt of je niet goed genoeg bent.) 

Dit geeft een stresssignaal door aan je zenuwstelsel waardoor je ‘aan’ staat. 

We denken dat juist grote heftige situaties ons veel kosten, maar we zijn ons niet bewust dat juist de ogenschijnlijk kleine dingen juist jarenlang op de achtergrond kunnen doorsluimeren en ons emmertje vult. Vaak hebben we niet eens door dat dit zoveel met ons doet.

Voor meer informatie kijk hier een filmpje van Bureau Breinfijn over het vullen van het emmertje van je zenuwstelsel. 

Typische symptomen van overspannenheid zijn:

• Vermoeidheid
• Prikkelbaarheid
• Slaapproblemen
• Concentratieproblemen
• Emotionele instabiliteit

Mensen met overspannenheidsklachten kunnen vaak nog wel functioneren, maar ze voelen zich uitgeput en hebben moeite om te ontspannen. Met de juiste rust, acties en ondersteuning herstellen de meeste mensen binnen enkele weken of maanden van overspannenheid. 

Geschreven door

Wat is een burn-out?

Bij een burn-out ben je een langere periode overspannen en is feitelijk je emmertje helemaal vol gelopen tot je fysiek en mentaal uitgeput bent. Vaak is het een gevolg van chronische stress. 

Een burn-out wordt gekenmerkt door:

• Een gevoel van totale uitputting
• Verminderende (werk) prestaties
• Stemmingswisselingen, prikkelbaarheid
• Verminderde concentratie en geheugen problemen
• Fysieke klachten; hoofdpijn,spierpijn, slapeloosheid

Een burn-out ontstaat vaak als gevolg van langdurige, overmatige stress op het werk, maar vaak spelen ook individuele omstandigheden en persoonlijkheidskenmerken een grote rol.

En nog steeds het langdurig piekeren, je onzekerheden, doemdenken en angsten over jezelf. 

Het gaspedaal van je zenuwstelsel blijft maar ‘aan’ staan en het lukt je niet om je emmertje leeg te laten lopen. Je begint te merken dat ook korte termijn acties (bijvoorbeeld dagje vrij nemen, yoga, meditatie of een wandeling) je niet meer helpen om wat van de spanning te verminderen. 

Naast het werk kan een burn-out ook invloed hebben op andere gebieden van het leven. Typische symptomen zijn:

• Chronische vermoeidheid
• Emotionele uitputting
• Verminderde motivatie
• Verlies van interesse
• Gevoelens van hulpeloosheid. 

Voor het herstel van een burn-out is vaak een langere periode van rust/ herstel, veranderingen in levensstijl en professionele begeleiding noodzakelijk. 

Het verschil tussen overspannenheid en een burn-out

Het belangrijkste verschil tussen overspannenheid en een burn-out ligt in hoelang je last hebt van je klachten en hoe heftig ze zijn. 

Hoelang heeft je gaspedaal aangestaan en hoe ver is je emmertje volgelopen? 

Overspannenheid is meestal van tijdelijke aard, terwijl een burn-out een langduriger proces is dat zich over maanden of zelfs jaren kan ontwikkelen. 

Bij overspannenheid zijn de symptomen vaak specifiek verbonden aan stressvolle situaties, terwijl een burn-out ook invloed kan hebben op andere aspecten van het leven. Daarnaast wordt overspannenheid vaak gezien als een gevolg van tijdelijke overbelasting, terwijl een burn-out meestal het resultaat is van langdurige blootstelling aan (chronische) stress. 

Mocht je vermoeden dat je overspannen bent, dan is het belangrijk om hier op korte termijn mee aan de slag te gaan zodat je niet alsnog in een burn-out terechtkomt.

Tips die je kunnen helpen

1. Verminder je stressfactoren
2. Zoek rust en ontspanning, maak van zelfzorg je prioriteit

Voor ontspanning zou je gebruik kunnen maken van ontspanningstechnieken zoals yoga, meditatie en ademhalingsoefeningen om je stressniveau te verlagen. Soms kan het helpen om op dat moment (korte termijn) even uit je hoofd te komen en je minder zorgen te maken. Als je structureel (lange termijn) wilt werken aan verandering kun je aan de slag met de manier waarop jij met stress omgaat. Met het No Stress programma van Bureau Breinfijn kun jij meer tot rust komen en met stress leren omgaan.

3. Zoek zo nodig professionele hulp

Het No Stress programma van Bureau Breinfijn is bedoeld voor mensen die chronische stress ervaren, overspannen voelen, burn-out of herstellende zijn. Deze klachten vallen vaak samen met angsten en lichamelijke spanningsklachten. Na het volgen van dit programma zul je, door middel van de vaardigheden die je hebt geleerd, minder last hebben van lichamelijke spanningsklachten, makkelijker en flexibeler omgaan met moeilijke situaties in je leven, psychologisch flexibeler zijn en stresssituaties (werk en privé) makkelijker kunnen handelen.

Mocht je vermoeden dat je een burn-out hebt, lees dan voor meer informatie ons artikel: “Hoe herstel je zo snel mogelijk van een burn-out?”