Overprikkeling, hoe ga je hiermee om?

Tegenwoordig worden we dagelijks blootgesteld aan een overvloed aan prikkels. Of het nu gaat om geluiden, beelden, geuren of informatie, ons zenuwstelsel heeft soms moeite om al deze prikkels te verwerken.

Overprikkeling betekent eigenlijk dat je zenuwstelsel de hoeveelheid en intensiteit van de prikkels die je ervaart niet aankan. Het is meer dan je zenuwstelsel kan verwerken op dat moment.

Hoe herken je of je overprikkeld bent?

Je kunt op verschillende manieren last hebben van overprikkeling. Dit kun je op zowel fysiek als mentaal vlak merken.

Fysieke symptomen kunnen zijn: hoofdpijn, vermoeidheid, spierspanning, maagklachten en een verhoogde hartslag (hartkloppingen). 

Mentale symptomen kunnen bestaan uit: irritatie, angstgevoelens, een gejaagd gevoel, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en dat je sneller vanuit emoties reageert. 

Mensen die overprikkeld zijn kunnen zich gaan terugtrekken, rust zoeken in een prikkelarme omgeving en moeite hebben om met anderen te communiceren. 

Voor meer informatie over hoe je sneller vanuit emoties reageert, kun je de video terugkijken over de Window of tolerance. 

Hoe raak je overprikkeld?

Je raakt overprikkeld wanneer je meer prikkels ontvangt dan dat je brein kan verwerken. 

We hebben het dan over verschillende vormen van informatie en prikkels die je gedurende de dag ervaart. Ons autonome zenuwstelsel speelt hier een belangrijke factor in. Je lichaam kan op veel verschillende manieren stress ervaren en ‘aan’ staan. Vaak hebben we dit niet eens door. Dit kan maanden, jaren en soms je leven lang zijn. 

Er zijn verschillende strategieën die stressvol zijn voor je lichaam:

• Piekeren (zorgen maken) is stress voor je lichaam. Het is een controle strategie om een bepaalde negatieve/ vervelende situatie soort van onder controle te krijgen.
• Analyseren; gedachten over jezelf of over wat een ander van je zou denken.
• Angsten over jezelf; dat kunnen al hele kleine dingen zijn die we niet doorhebben. Bijvoorbeeld; je bent niet goed genoeg, je faalt, je doet het niet goed, je bent het niet waard etc. etc.

Deze manieren geven allemaal stresssignalen door aan je zenuwstelsel waardoor je ‘aan’ staat. Dit houdt in dat het gaspedaal van ons autonome zenuwstelsel ingedrukt is en het emmertje van je zenuwstelsel zich vult.  

Misschien ben je al jarenlang aan het piekeren, maak je je zorgen over wat een ander van je zou denken of een ander soort negatief gevoel waardoor je het gevoel hebt dat je het niet goed genoeg doet. Je vraagt je af waarom het een ander wel lukt, maar jou niet… 

Dat maakt dat je continu op het gaspedaal staat en je emmertje steeds verder aan het vullen is. 

Geschreven door

Ook kunnen stress (te laat komen, conflicten, onzekerheden of iets vergeten, zijn voorbeelden van kleine stressmomenten die we gedurende de dag ervaren) slaapgebrek, intense sociale interactie, blootstelling aan sterke zintuiglijke prikkels (fel licht of harde geluiden) en een overvloed aan informatie (social media) factoren zijn die zorgen voor overprikkeling. 

De mate waarin iemand gevoelig is voor overprikkeling kan variëren. Wat voor de één overweldigend is, kan voor een ander misschien geen enkel probleem zijn. Dit heeft te maken met je persoonlijke eigenschappen, hoe je met situaties omgaat en hoe vol je emmertje zit.

Wat kun je doen om overprikkeling te verminderen?

We hebben een aantal tips die je kunnen helpen als je overprikkeld bent:

• Rust nemen wanneer het nodig is, even je hersteltijd pakken: 

Belangrijk dat je dingen doet zonder dat het te veel lading voor je heeft. Dus niet gaan mediteren, wandelen of yoga willen doen omdat de overprikkeling weg moet zijn. Dan werkt het meer als controlemiddel en werkt het juist averechts. 

Je gaat dan in gevecht tegen je klachten, het mag er niet zijn. 

Pak je rust niet vanuit angst of controle, maar vanuit behoefte. Wat vind je fijn?

• Input van externe prikkels verminderen:

Doe iets wat je fijn vind, bv zoek een prikkelarme omgeving of bv even je muziek uitzetten in de auto. Staar even uit het raam of drink een kopje thee.

• Leren om voor jezelf te zorgen:

Niet alleen is een goede basis van voldoende rust, slaap, ontspanning en goede voeding goed voor je. Leer ook je grenzen kennen en stel deze ook. Je mag “nee” zeggen wanneer je merkt dat je te veel hooi op je vork neemt. Leer jezelf prioriteiten te stellen en maak tijd en ruimte voor jezelf. 

Interessant voor jou om eens een paar dagen op te schrijven welke regels jij voor jezelf hebt, dingen die jij van jezelf moet doen.

Voorbeelden van regels:

– Ik moet doorgaan, ik moet op tijd komen, het huishouden moet op orde zijn, ik mag niemand kwetsen, Ik moet voor anderen klaar staan, ik moet gezond eten en ik moet een leuke ouder zijn.

Kijk wat het met je doet, hoe streng ben jij voor jezelf? 

• Leren hoe je met stress om kunt gaan: 

Er zijn technieken om stress te verminderen, zoals ademhalingsoefeningen, meditatie, yoga of het beoefenen van een hobby die je ontspant. Dit zijn technieken die je op de korte termijn kunnen helpen om op dat moment je stress wat te verminderen. Als je echte verandering wil, is het belangrijk om te kijken naar het verminderen van je stress voor de lange termijn. Met bijvoorbeeld het No Stress programma van Bureau Breinfijn leer je hoe jij met stress omgaat. Je leert welke regels jij jezelf hebt opgelegd, hoe jij omgaat met stress en (vervelende) situaties en wat dit je oplevert. Je leert niet meer tegen je klachten te vechten en vaardigheden aan waardoor je onrust, spanning en stressklachten verminderen

Je leert hoe jouw emmertje zich vult en hoe jij voor de lange termijn je emmertje leeg maakt en leeg kunt houden. 

Overprikkeling kan een uitdaging zijn in je drukke leven. Door je rust te pakken, beter voor jezelf te zorgen en te leren hoe je met stress en onrust om gaat, kun je overprikkeling verminderen en je gezondheid verbeteren. Het is een persoonlijk proces dat vraagt om zelfreflectie en actieve stappen, waardoor je een meer gebalanceerd leven kunt leiden.

Wil jij overprikkeling verminderen en leren hoe je met stress om kunt gaan? Doe de quiz van Bureau Breinfijn om te ontdekken wat het beste bij je past.