Stress begint in je hoofd, maar zet ook allerlei processen in je lichaam in werking. Wanneer er iets gebeurt waardoor je spanning ervaart, zoals je baas die je op je kop geeft of een felle discussie met je partner, reageert je lichaam erop en kunnen er lichamelijke spanningsklachten ontstaan.
Bij stress of spanning staan er in eerste instantie vaak mentale klachten. Zoals moeite om je te focussen of vermoeidheid. Maar naarmate de stress langere tijd aanhoudt en zich opstapelt, kan dat ook resulteren in diverse fysieke klachten. Zodra je fysieke spanningsklachten ervaart, kom je vaak in een negatieve spiraal terecht waarin je steeds meer piekert.
Hoe dat precies werkt? En hoe je hieruit komt? Daar lees je in dit artikel alles over.
Geschreven door
Drs. Rosalie van Gils, psychologe
Bureau Breinfijn is opgericht door Rosalie van Gils.
Zij heeft psychologie gestudeerd aan de Universiteit van Tilburg en de Universiteit van Madrid (Spanje). Rosalie heeft zich gespecialiseerd in een breed scala aan angstproblematieken, paniekaanvallen en chronische stressklachten. Daarmee samenhangend voelen mensen vaak lichamelijke spanningsklachten opkomen.
Hoe ontstaan lichamelijke spanningsklachten?
Na een stressvolle week of maand denken veel mensen: ‘In het weekend ga ik uitrusten en dan kan ik er weer tegenaan’. Of misschien betrap je jezelf op een gedachte als: ‘Nog een paar weken doorbikkelen en dan is het vakantie. Dan pak ik mijn rust en daarna ga ik het helemaal anders doen, beter voor mezelf zorgen’.
Wanneer het weekend of de vakantie voorbij is, belanden de meeste mensen vaak toch weer in hetzelfde patroon. De stress die je in maanden, jaren of zelfs je hele leven hebt opgebouwd, is niet opeens verdwenen na een paar weken vakantie.
Als je spanning of stress ervaart, wordt je autonome zenuwstelsel geactiveerd. Dit is het systeem in je lichaam dat onbewuste functies en processen reguleert. Wanneer het autonome zenuwstelsel wordt geprikkeld, komen we in een ‘vechten of vluchten’-modus. Je lichaam staat paraat om een topprestatie te leveren. Dit is goed als er daadwerkelijk gevaar is of als je moet presteren. Maar zolang je in deze staat van paraatheid zit, herstel je niet.
Niet alleen bij fysiek gevaar, maar ook bij mentale spanning – zoals piekeren – komt je autonome zenuwstelsel onder druk gezet. Hierdoor sta je als het ware op het gaspedaal. Wanneer je veel piekert of regelmatig stress ervaart, trap je dit ‘gaspedaal’ continu in.
De rol van het stresshormoon cortisol
Cortisol wordt vaak het stresshormoon genoemd. Dit hormoon wordt namelijk aangemaakt wanneer je in een stressvolle of spannende situatie komt. In deze situaties geeft het je lichaam de energie om te vechten of vluchten.
Vroeger, in de tijd van de jagers en verzamelaars, werd het hormoon bijvoorbeeld aangemaakt op momenten dat we een gevaarlijk dier tegenkwamen. Hierdoor was het letterlijk van levensbelang.
Tegenwoordig komt het hormoon minder vaak van pas, aangezien de meeste stress mentaal is. Hierdoor maken we extra cortisol aan die niet gebruikt wordt door het lichaam. Het hormoon stapelt op in je lichaam en er kan een overschot ontstaan.
Een verhoogd cortisolniveau kan verschillende mentale en fysieke symptomen met zich meebrengen, zoals slecht slapen, vermoeidheid, meer of minder eetlust of een sombere stemming. Je kunt het opstapelen van cortisol vergelijken met een emmer die vol loopt.
Heeft het zin om je cortisol te meten?
Veel mensen hebben de behoefte om hun cortisol – en daarmee hun stressniveau – te meten. In de realiteit is dit niet heel zinvol. Als je stress ervaart of al langer lichamelijke klachten hebt, weet je al dat het cortisolniveau hoog is. Als een meting nog eens bevestigt dat je cortisolniveau te hoog is, draagt dat over het algemeen niet bij aan het herstel.
Hoe je emmertje steeds voller raakt
Het opstapelen van spanning (of cortisol) in je lichaam is te vergelijken met een emmer. Als je continu op het gaspedaal staat, raakt deze emmer steeds voller. Na een stressvolle periode van een paar maanden, raakt je emmertje misschien voor de helft vol. Wat er in dit soort situaties vaak gebeurt, is dat je blijft piekeren. Hierdoor stroomt je emmertje ongemerkt steeds voller. Tot het overstroomt en je in een burn-out belandt.
Een burn-out ontstaat niet door één stressvolle gebeurtenis. En ook niet doordat je een paar maanden te hard gewerkt hebt. Het is een proces dat jarenlang opbouwt. Wel kan uiteindelijk één gebeurtenis of een relatief korte stressvolle periode net de druppel zijn die je emmertje doet overstromen.
Welke klachten kun je ervaren bij stress?
Naarmate je emmertje steeds voller stroomt, ontstaan er steeds meer spanningsklachten in je lichaam. Deze spanningsklachten kunnen zich op talloze verschillende uiten. Vaak begint het met één fysieke klacht. Je gaat ermee naar de fysiotherapeut of huisarts, volgt een yogales of gaat wat vaker wandelen om de klacht te verhelpen. Vaak helpt dit ook om deze eerste klacht aan te pakken.
Hoewel de spanningsklacht misschien weg is, is de oorzaak niet verholpen. Zolang je niets verandert aan deze oorzaak, ontstaan na verloop van tijd waarschijnlijk nog meer lichamelijke spanningsklachten. Hoe meer spanning je opbouwt, des te meer kwaaltjes zich opdoen.
Spanningsklachten kunnen voorkomen in ontelbaar veel vormen. Zo kun je bij een te hoge spanning last hebben van:
- Hartkloppingen en/of -overslagen
- Duizeligheid
- Hoofdpijn
- Darmproblemen
- Tintelingen
- Oorsuizen
- Moeheid
- Slecht slapen
- Concentratieverlies
- Een onrustig of gejaagd gevoel
Ook kunnen bestaande fysieke aandoeningen verergeren of nieuwe aandoeningen zich voordoen wanneer je onder langdurige spanning staat. Denk hierbij aan:
- Verergerde astma of bronchitis
- Migraine
- Vruchtbaarheidsproblemen
- Chronische vermoeidheid of pijn
- Spastische darm of buikkrampen
- Hormonale wisselingen die steeds erger worden
- Fibromyalgie
Als je merkt dat je last hebt van een of meerdere van deze spanningsklachten, dan kan dat een teken zijn dat je te veel spanning in je lichaam hebt en dat je emmertje steeds voller raakt.
Waarom het zo moeilijk is om uit de cirkel te stappen
Zodra je last krijgt van lichamelijke spanningsklachten, is de kans groot dat je er iets aan wilt doen. Je probeert van alles om de klachten te verhelpen. Misschien ga je wat vaker wandelen, neem je allerlei homeopathische middelen, ben je gaan mediteren of ben je begonnen met yoga.
Wanneer je van alles doet om je lichamelijke klachten tegen te gaan, ben je het gevolg aan het bestrijden. De spanningsklachten die je ervaart zijn het gevolg van het échte probleem: stress.
Hoe voller je emmertje wordt, hoe meer klachten je waarschijnlijk gaat ervaren in je lichaam. Ook dit is iets waar je je zorgen om kunt maken. Naarmate je meer fysieke klachten gaat ervaren, maak je je niet alleen meer druk om het initiële probleem, maar ook om de klachten die je ervaart.
Je vraagt je af wat er gebeurt als de klachten aanhouden. Of misschien zelfs erger worden. Misschien kun je dan niet meer werken. Niet meer functioneren in de maatschappij. Je hebt het gevoel dat je hebt gefaald als mens. Dat je niet goed genoeg bent. Er zit altijd een onderliggend gevoel over. En daarom ga je vechten tegen de klachten.
Het vechten tegen de klachten zorgt ervoor dat je autonome zenuwstelsel ‘aan’ staat. Daardoor vult je emmertje zich steeds verder. De lading loopt steeds verder op. Dit is iets waar je niet zomaar uit komt.
Wat kun je doen tegen lichamelijke klachten bij spanning?
De symptomen aanpakken gaat je niet helpen om lichamelijke spanningsklachten op de lange termijn te verhelpen. Ook het voorkomen van stress en spanning is geen langdurige optie waar je echt gelukkiger van wordt. Uiteindelijk krijg je in je leven altijd te maken met situaties waarin je stress ervaart. Hoe meer je deze uit de weg gaat, hoe meer last je ervan krijgt.
Om van je lichamelijke spanningsklachten af te komen, moet je het probleem aanpakken bij de kern. Door te leren anders naar situaties te kijken, zorg je dat je emmertje steeds minder vol wordt. Dingen als wandelen en yoga kunnen helpen om een stukje van de stress te verlichten, maar op de lange termijn maakt het weinig verschil. Het mentale aspect doet stukken meer om je emmertje leeg te laten lopen dan een stukje wandelen.
De methode van Bureau Breinfijn is gericht op leren inzien hoe je naar bepaalde situaties kijkt en de onderliggende kern wat maakt dat situaties voor jou stressvol zijn, en bijvoorbeeld voor een ander minder. Pas als je die onderliggende kern aangaat pakken, dan zul je zien dat er écht iets gaat veranderen en dat je stappen kunt maken op de lange termijn.
Is het No Stress programma iets voor jou?
Het No Stress-programma helpt je om onrust, stressgevoel en spanningsklachten te verminderen, zonder dat het elke keer als een boemerang terugkomt. Dit programma is speciaal bedoeld voor mensen die al langere tijd last hebben van stress of spanningsklachten, richting een burn-out gaan of daar juist van aan het herstellen zijn.
Heb je last van lichamelijke klachten en merk je dat ze steeds erger worden? Dan heb je eigenlijk twee opties: zelf doorgaan of het samen met Bureau Breinfijn oplossen. Deze tweede optie zal je herstel versnellen. Je zult sneller stappen maken en hoeft angst niet meer zo sterk te ervaren.
Het No Stress Programma kan jou helpen om eens en voor altijd van je lichamelijke spanningsklachten af te komen verminderen. Lees hier meer over het programma.
Wil je meer ervaringen lezen over de hulp van Bureau Breinfijn? Via deze pagina lees je hier meer over.
Recente reacties