Wat is het, hoe beïnvloedt het je leven en wat je kun je eraan doen?

Tinnitus is een aandoening die velen als een constante piep, brom of zoem in hun oren ervaren. Terwijl medische aandoeningen zoals gehoorbeschadiging vaak de oorzaak zijn, kan tinnitus ook door stress worden uitgelokt of verergerd. 

In dit artikel duiken we diep in de relatie tussen tinnitus en stress. 

We bespreken de oorzaken, het uitsluiten van medische oorzaken, de symptomen, de impact op het dagelijks leven en manieren om de klachten te verminderen.

Wat is tinnitus?

Tinnitus is een symptoom waarbij iemand geluiden in het hoofd of de oren waarneemt zonder dat er een geluid in de omgeving is. Deze geluiden kunnen variëren van een zacht geruis tot een luide piep, en kunnen continu of intermitterend (soms wel, soms minder of soms niet)  aanwezig zijn. 

Tinnitus is geen ziekte op zichzelf, maar eerder een symptoom van onderliggende problemen zoals gehoorschade, hoge bloeddruk, medicijngebruik of, zoals het meest wordt gezien, verhoogde stress.

Oorzaken van tinnitus door stress

Stress kan een aanzienlijke rol spelen bij het veroorzaken of verergeren van tinnitus. Als we gestrest zijn, verkeert ons zenuwstelsel vaak in een staat van verhoogde waakzaamheid. Dit kan leiden tot overgevoeligheid voor geluiden, waardoor tinnitusklachten op de voorgrond treden. Het is een gevolg wat je lichaam als signaal geeft. Het emmertje van je zenuwstelsel is door maanden of zelfs jaren gevuld, en dat komt eruit als ‘tinnitus’. 

Chronische stress zorgt bovendien voor spanning in spieren rondom het hoofd en de nek, wat de symptomen van tinnitus kan verergeren. Andere factoren die tinnitus door stress kunnen verergeren zijn:

1. Verhoogde hartslag en bloeddruk: Langdurige stress kan leiden tot een verhoogde bloeddruk en hartslag, wat de bloedcirculatie in het binnenoor kan verstoren en tinnitus kan uitlokken.
2. Overmatige spierspanning: Stress veroorzaakt vaak spierspanning in het lichaam, vooral in de nek, schouders en kaak. Dit kan de bloedstroom naar het oor belemmeren en een verstoring in het gehoor veroorzaken.
3. Verhoogde cortisolniveaus: Cortisol, het stresshormoon, kan de werking van de kleine haarcellen in het binnenoor beïnvloeden, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van tinnitus.

Overactief zenuwstelsel: Bij stress wordt het autonome zenuwstelsel vaak geactiveerd, wat de hersenen in een ‘vecht- of vlucht’-modus zet. Dit kan leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor geluiden, wat tinnitusgevoelens versterkt.

Het uitsluiten van medische oorzaken

Hoewel stress een bekende oorzaak van tinnitus is, is het essentieel om andere medische oorzaken uit te sluiten. Een arts of specialist kan de volgende aandoeningen onderzoeken om te bepalen of er een andere onderliggende oorzaak voor de tinnitus is:

1. Gehoorbeschadiging: Langdurige blootstelling aan harde geluiden kan gehoorschade veroorzaken, wat kan resulteren in tinnitus. Een gehoortest kan helpen om vast te stellen of gehoorschade een rol speelt.
2. Oorsmeerproblemen: Overtollig oorsmeer kan de gehoorgang blokkeren en geluiden verstoren, wat tinnitus kan veroorzaken.
3. Bloedvataandoeningen: Aandoeningen zoals hoge bloeddruk of atherosclerose kunnen de bloedcirculatie beïnvloeden en tinnitusklachten veroorzaken.
4. Medicijngebruik: Sommige medicijnen, zoals bepaalde antibiotica, diuretica en antidepressiva, kunnen tinnitus als bijwerking hebben.
5. Onderliggende medische aandoeningen: Tinnitus kan ook voorkomen bij aandoeningen zoals de ziekte van Ménière, hoofd- of nektrauma, en TMJ (temporomandibulaire gewrichtsaandoeningen).

Door deze medische oorzaken uit te sluiten, kun je de focus leggen op het aanpakken van stress-gerelateerde tinnitus.

Wat voel je als je tinnitus hebt?

Tinnitus kan variëren van mild tot ernstig, en de perceptie ervan kan van persoon tot persoon verschillen. De meest voorkomende geluiden die worden waargenomen zijn:

• Hoge piep: Dit is een van de meest voorkomende vormen van tinnitus en kan variëren in volume. Het kan constant aanwezig zijn of komen en gaan.
• Brommen of zoemen: Deze geluiden kunnen synchroon lopen met de hartslag (pulsatiele tinnitus), wat wijst op een mogelijke bloedvataandoening. Dit kan zeker ook voorkomen als het vanuit verhoogde stress is.
• Ruisen: Een soortgelijk geluid als wind of een waterval. Dit type tinnitus wordt vaak geassocieerd met overmatige spierspanning, maar ook in het algemeen verhoogde stresslevels.
• Fluiten of sissen: Deze geluiden kunnen wisselen in intensiteit en kunnen op willekeurige momenten optreden.

Naast het horen van geluiden kan tinnitus ook andere symptomen veroorzaken zoals:

• Verhoogde angst en stress: Het constant horen van een geluid kan angstgevoelens verergeren en leiden tot een vicieuze cirkel van stress en tinnitus.
• Slaapproblemen: Tinnitus kan het moeilijk maken om in slaap te vallen of door te slapen, wat bijdraagt aan vermoeidheid en verdere stress.
• Concentratieproblemen: Het voortdurende geluid kan afleidend zijn, waardoor het moeilijk is om zich op taken te concentreren.
• Vermoeidheid en prikkelbaarheid: Door slaaptekort en constante overprikkeling kan iemand zich uitgeput en geïrriteerd voelen.

De impact van tinnitus op het dagelijks leven

Het hebben van tinnitus kan een grote invloed hebben op het dagelijks leven en welzijn. Voor veel mensen beïnvloedt het hun emotionele en fysieke gezondheid, en kan het leiden tot de volgende gevolgen:

1. Verminderde levenskwaliteit: Mensen met chronische tinnitus kunnen hun levenskwaliteit als verminderd ervaren, doordat ze zich voortdurend bewust zijn van het geluid in hun hoofd. Dit kan leiden tot frustratie, angst en zelfs depressie.
2. Sociaal isolement: Omdat tinnitus afleidend en soms overweldigend kan zijn, vermijden sommige mensen sociale activiteiten, wat kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en isolatie.
3. Professionele beperkingen: Werken in een lawaaierige omgeving kan problematisch zijn voor mensen met tinnitus. Beroepen die concentratie vereisen, zoals in de IT of administratie, kunnen eveneens moeilijker worden.
4. Verhoogd risico op angststoornissen en depressie: Chronische tinnitus kan bijdragen aan de ontwikkeling van angststoornissen en depressie, vooral als het gevoel van controleverlies over de aandoening toeneemt.

Wat kun je doen om tinnitus te verminderen?

Hoewel er geen directe genezing voor tinnitus bestaat, zijn er wel effectieve manieren om de symptomen te beheersen en de invloed ervan op je leven te verminderen. Hier zijn enkele bewezen strategieën die kunnen helpen:

1. Stressmanagement

Aangezien stress een belangrijke factor is die tinnitus kan verergeren, is het verminderen van stress essentieel. Je kunt letten op voldoende ontspanning. Echter, de basis van verhoogde stresslevels heeft te maken met je coping vaardigheden. Met hoe je omgaat met allerlei (dagelijkse) situaties in je leven. Keer op keer op een dag verhoogde stresslevels, ook al zijn ze maar een paar minuten per keer, zorgt voor een overactief zenuwstelsel, wat een oorzaak kan zijn voor je tinnitus. 

2. Geluidstherapie

Geluidstherapie, ook bekend als ‘maskeren’, is een veelgebruikte methode om tinnitus te verzachten. Door externe geluiden zoals witte ruis, natuurgeluiden of zachte muziek te gebruiken, kun je de tinnitusgeluiden minder prominent maken. Dit kan vooral nuttig zijn bij het in slaap vallen of concentreren.

3. Aanpassingen in levensstijl

Bepaalde veranderingen in levensstijl kunnen helpen om tinnitus te verminderen:

• Vermijd cafeïne, nicotine en alcohol: Deze stoffen kunnen de symptomen van tinnitus verergeren door hun stimulerende effect op het zenuwstelsel.
• Zorg voor voldoende slaap: Vermoeidheid kan tinnitus verergeren, dus een goede slaaphygiëne is belangrijk.
• Eet gezond en gevarieerd: Voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten en omega-3 vetzuren kunnen helpen om ontstekingen te verminderen en de algehele gezondheid van het zenuwstelsel te ondersteunen.

4. Medische Behandelingen en Hulpmiddelen

Als tinnitus ernstige gevolgen heeft voor de kwaliteit van leven, kunnen medische behandelingen zoals hoortoestellen, geluidsmaskers of zelfs medicatie nuttig zijn. Audiologen en KNO-artsen kunnen helpen bij het vinden van de juiste behandelingen.

5. Ondersteuning in het vergroten van je Coping Vaardigheden

Het kan geruststellend zijn om met anderen te praten die soortgelijke ervaringen hebben en jezelf vaardigheden te leren om in het algemeen met stress of angsten om te gaan, en om te leren hoe je minder gefocust kan zijn op wat je hoort in je oor. Via Bureau Breinfijn helpen we dagelijks mensen met tinnitus via het No Stress of Breinfijn programma. Lees meer via https://www.breinfijn.nl/no-stress-programma en kijk wat wij voor je kunnen betekenen.