De rol van neurotransmitters, wat je moet weten en hoe je dit kunt beïnvloeden

Angst is een veel voorkomende emotie die kan variëren van milde nervositeit tot intense paniekaanvallen. Hoewel angst vaak wordt gezien als een mentale toestand, speelt de chemie van de hersenen een cruciale rol bij het ontstaan en voortduren van deze gevoelens. 

Specifieke neurotransmitters – chemische boodschappers die signalen in de hersenen verzenden – zijn vaak uit balans bij mensen die kampen met angststoornissen. In dit artikel bespreken we welke stofjes mogelijk missen of anders zijn bij mensen met angsten, waarom dit gebeurt, hoe het wetenschappelijk is onderbouwd, en hoe je zelf invloed kunt uitoefenen op deze chemische processen. 

Ook benadrukken we het belang van het ontwikkelen van coping vaardigheden om je dagelijks leven te verbeteren.

Welke stofjes missen of zijn anders bij mensen met angsten?

De hersenen zijn een complex netwerk van neurotransmitters die samenwerken om je gedachten, gevoelens en gedrag te reguleren. Bij mensen met angst zijn er vaak verstoringen in de niveaus van bepaalde neurotransmitters, waaronder serotonine, dopamine, gamma-aminoboterzuur (GABA), en noradrenaline.

1. Serotonine: De Stemmingregulator

Serotonine is een neurotransmitter die helpt bij het reguleren van stemming, slaap, eetlust en pijnperceptie. Mensen met angststoornissen hebben vaak lagere serotonineniveaus, wat kan leiden tot gevoelens van nervositeit, depressie en paniek. Lage serotoninespiegels zijn in verband gebracht met een verminderde activiteit in hersengebieden die betrokken zijn bij emotionele verwerking, zoals de amygdala en de prefrontale cortex.

2. Dopamine: De Belonings- en Motivatieboodschapper

Dopamine speelt een belangrijke rol bij het reguleren van motivatie, beloning en plezier. Bij mensen met angst kunnen dopaminecircuits in de hersenen uit balans zijn, wat kan leiden tot een verminderd gevoel van beloning of plezier en een verhoogd gevoel van angst. Dit komt doordat dopamine ook betrokken is bij het reguleren van de ‘vecht-of-vlucht’-reactie, een automatisch reactiepatroon dat geactiveerd wordt in stressvolle situaties.

3. GABA: De Kalmerende Neurotransmitter

Gamma-aminoboterzuur (GABA) is een remmende neurotransmitter die helpt om de hersenen te kalmeren en een gevoel van ontspanning te bevorderen. Mensen met angst hebben vaak een tekort aan GABA of een verminderde GABA-activiteit, waardoor het moeilijker wordt om tot rust te komen. Dit tekort aan GABA kan leiden tot overactiviteit in de hersenen, wat bijdraagt aan gevoelens van angst en paniek.

4. Noradrenaline: De Stressresponsregulator

Noradrenaline, ook bekend als norepinefrine, is een neurotransmitter die betrokken is bij de stressrespons. Bij angstige personen zijn de noradrenalinespiegels vaak verhoogd, wat leidt tot een verhoogde staat van waakzaamheid en stress. Dit zorgt ervoor dat het lichaam voortdurend in een ‘vecht-of-vlucht’-modus blijft, zelfs wanneer er geen directe dreiging is. Deze verhoogde activatie kan leiden tot symptomen zoals hartkloppingen, zweten en een gevoel van onrust.

Waarom zijn deze stofjes anders bij mensen met angsten?

De verstoringen in neurotransmitters bij mensen met angststoornissen zijn vaak het gevolg van een combinatie van genetische, omgevings- en biologische factoren. Hier zijn enkele verklaringen waarom deze chemische onbalansen optreden:

1. Genetische Voorspelling

Er is wetenschappelijk bewijs dat genetica een rol speelt bij het ontstaan van angststoornissen. Mensen met een familiegeschiedenis van angst of depressie hebben een hogere kans om zelf angststoornissen te ontwikkelen. Genetische variaties kunnen van invloed zijn op de manier waarop neurotransmitters zoals serotonine en dopamine worden gereguleerd, waardoor sommige mensen gevoeliger zijn voor angst. Echter, het overdragen van coping vaardigheden van generatie op generatie heeft een bewezen grote invloed. Hoe jouw ouders met stress of angsten omgaan, heb je meegekregen vanuit je jeugd, en over het algemeen is je coping daardoor gevormd. 

2. Chronische Stress

Langdurige stress kan veranderingen in de hersenstructuur en -functie veroorzaken, wat kan leiden tot onbalans in neurotransmitters. Chronische stress verhoogt de niveaus van noradrenaline en verlaagt de GABA-activiteit, wat resulteert in een verhoogde gevoeligheid voor angst. Daarnaast kan langdurige stress de serotoninespiegels verlagen, wat de kans op angst en depressie verhoogt.

3. Leefstijl en Omgevingsfactoren

Factoren zoals onvoldoende slaap, ongezonde voeding, gebrek aan lichaamsbeweging en het gebruik van stimulerende middelen zoals cafeïne of alcohol kunnen ook bijdragen aan chemische onbalans in de hersenen. Leefstijlgewoonten kunnen invloed hebben op de productie en afgifte van neurotransmitters, waardoor de kans op angst wordt vergroot.

4. Trauma en Negatieve Ervaringen

Traumatische ervaringen, vooral tijdens de kindertijd, kunnen de hersenen gevoelig maken voor angst door de stressrespons te beïnvloeden. Deze ervaringen kunnen leiden tot veranderingen in de hersenen die het risico op angststoornissen vergroten, zoals verhoogde noradrenaline-activiteit en verlaagde serotonine- en GABA-activiteit.

Wetenschappelijk bewijs voor neurotransmitterverstoringen bij angst

Er is veel wetenschappelijk onderzoek dat de rol van neurotransmitters bij angst ondersteunt. Studies tonen aan dat mensen met angststoornissen vaak afwijkingen hebben in de niveaus van bepaalde neurotransmitters en hun receptoren. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Serotonine en Selectieve Serotonineheropnameremmers (SSRI’s): Medicijnen zoals SSRI’s, die de beschikbaarheid van serotonine in de hersenen verhogen, worden vaak voorgeschreven voor angststoornissen. Dit wijst erop dat een tekort aan serotonine een rol speelt bij het ontstaan van angst.
• Dopamine en de Mesolimbische Route: Onderzoek toont aan dat veranderingen in de mesolimbische dopamine-route, die betrokken is bij beloning en motivatie, kunnen bijdragen aan angst. Dit verklaart waarom sommige mensen met angst moeite hebben met motivatie en een verminderd gevoel van plezier ervaren.
• GABA en Angstremmende Medicatie: Benzodiazepinen, die de GABA-activiteit versterken, worden vaak gebruikt om acute angstaanvallen te behandelen. Dit ondersteunt het idee dat een tekort aan GABA bijdraagt aan angst.
• Noradrenaline en Stresshormonen: Studies tonen aan dat mensen met angststoornissen verhoogde niveaus van noradrenaline hebben, vooral tijdens stressvolle situaties. Dit verklaart de verhoogde waakzaamheid en lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen en zweten.

Hoe kun je zelf invloed uitoefenen op deze stofjes?

Hoewel de chemische onbalans in de hersenen een belangrijke rol speelt bij angst, betekent dit niet dat je zelf geen invloed hebt. Je kunt zorgen dat je gezond leeft en voldoende ontspanning in je leven hebt. De belangrijkste factoren die zorgen voor vermindering van angsten is echter het aanleren van ‘coping’ vaardigheden. Coping vaardigheden helpen je mentaal sterker en weerbaarder te worden, zodat moeilijke situaties (situaties van stress en angst) minder invloed en impact heeft op je welzijn. Hoewel je moeilijker periodes in je leven kan hebben, ga je er ‘makkelijker’ mee om, waardoor de lading niet zo hoog is of blijft. 

Het is dus niet alleen een kwestie van stofjes

Hoewel neurotransmitters een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van angststoornissen, is het essentieel om te begrijpen dat angst niet alleen het gevolg is van een chemische onbalans. Omgevingsfactoren, psychologische factoren en gedragingen spelen ook een cruciale rol. Het aanleren van gezonde copingvaardigheden is daarom net zo belangrijk als het werken aan de chemische balans in de hersenen.

Breinfijn programma: een programma voor het aanleren van coping vaardigheden

Als je worstelt met angst en moeite hebt om je balans terug te vinden, kan het Breinfijn programma van Bureau Breinfijn je de ondersteuning bieden die je nodig hebt. Het programma is speciaal ontworpen om mensen met chronische angst en stress te helpen door middel van een wetenschappelijk onderbouwde aanpak. Het biedt praktische tools en oefeningen om je zenuwstelsel te kalmeren, je negatieve gedachtenpatronen te doorbreken en gezonde copingvaardigheden aan te leren.

Door deel te nemen aan het Breinfijn programma krijg je toegang tot een uitgebreide toolkit die je helpt om je geest en lichaam weer in balans te brengen. Je leert hoe je zelf invloed kunt uitoefenen op de chemische processen in je hersenen, terwijl je ook belangrijke vaardigheden ontwikkelt om beter om te gaan met angst en stress in je dagelijks leven.

Neem vandaag nog de eerste stap naar een rustiger en evenwichtiger leven. Bezoek Bureau Breinfijn en ontdek hoe het Breinfijn programma je kan helpen om weer grip te krijgen op je leven en de controle over je angsten terug te nemen.